Gan là một trong những cơ quan quan trọng bậc nhất trong cơ thể. Tuy nhiên, không phải ai cũng ý thức được rằng những thói quen sinh hoạt hàng ngày, tưởng như vô hại, lại có thể âm thầm gây tổn thương nghiêm trọng đến gan.
Trong bài viết này, Vinacine sẽ điểm qua 5 thói quen phổ biến đang âm thầm tàn phá lá gan mỗi ngày, giúp bạn nhận thức và loại bỏ chúng ngay lập tức để duy trì sự khỏe mạnh và cân bằng cho cơ thể.
- Gan đóng vai trò gì đối với sức khỏe con người?
- 5 thói quen gây hại gan bạn vẫn làm mỗi ngày mà không nhận ra
- Bí quyết giúp gan khỏe mạnh mỗi ngày bạn nên biết
- Góc nhìn từ chuyên gia: Những cảnh báo về thói quen gây hại cho gan và giải pháp bổ sung
Gan đóng vai trò gì đối với sức khỏe con người?
Gan được ví như “nhà máy lọc độc” của cơ thể, chịu trách nhiệm chuyển hóa chất dinh dưỡng và loại bỏ độc tố. Không những thế, gan cũng đảm nhận nhiều chức năng sinh học quan trọng khác, từ tạo mật đến tổng hợp protein, điều hòa đường huyết và hỗ trợ hệ miễn dịch. Với khả năng bù trừ cao, chỉ khi chức năng gan suy giảm dưới 25% thì các triệu chứng mới biểu hiện rõ rệt.
Những vai trò nổi bật của gan đối với cơ thể con người:
- Tạo mật: Gan sản xuất ra mất để hỗ trợ phân giải chất béo và tiêu hóa trong ruột non.
- Tổng hợp protein huyết tương: Đây là nơi tổng hợp nhiều loại protein thiết yếu cho quá trình đông máu, miễn dịch và vận chuyển dưỡng chất.
- Vận chuyển chất béo: Gan sản sinh ra cholesterol và lipoprotein, các phân tử giúp vận chuyển chất béo đi khắp cơ thể.
- Lưu trữ và giải phóng glucose: Gan điều hòa lượng đường trong máu bằng cách lưu trữ glucose dưới dạng glycogen và giải phóng khi cần.
- Chuyển hóa hemoglobin: Gan xử lý hemoglobin từ tế bào hồng cầu già để tái sử dụng sắt, đồng thời lưu trữ lượng sắt cần thiết cho cơ thể.
- Chuyển đổi amoniac thành urê: Quá trình này giúp loại bỏ amoniac (chất độc) thông qua việc bài tiết urê qua nước tiểu.
- Giải độc và làm sạch máu: Gan đóng vai trò chính trong việc lọc máu, loại bỏ các chất độc, hóa chất và rượu ra khỏi cơ thể.
- Hỗ trợ hệ miễn dịch: Gan chứa các tế bào miễn dịch có khả năng tiêu diệt vi khuẩn và độc tố trong máu, ngăn chặn nguy cơ nhiễm trùng.
- Làm sạch bilirubin: Gan chuyển hóa và thải trừ bilirubin – sắc tố tạo ra từ quá trình phân hủy hồng cầu. Nếu tích tụ, nó sẽ gây hiện tượng vàng da, vàng mắt.
Chính vì đảm nhiệm quá nhiều chức năng quan trọng nên gan rất dễ bị tổn thương nếu chúng ta duy trì những thói quen sinh hoạt không lành mạnh.
5 thói quen gây hại gan bạn vẫn làm mỗi ngày mà không nhận ra
- Uống nhiều rượu, bia, hút thuốc lá
Rượu và thuốc lá là “kẻ thù số một” của gan. Khi bạn uống rượu, bia thường xuyên, gan phải hoạt động hết công suất để chuyển hóa ethanol – một chất độc với cơ thể. Việc uống nhiều rượu bia trong thời gian dài có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng tỷ lệ mắc các bệnh về gan và thận ở những người tiêu thụ rượu và bia quá mức có thể tăng đến 4 – 5 lần so với những người tiêu thụ trong mức bình thường.
Ngoài ra, các hóa chất độc hại trong khói thuốc lá có thể gây ra stress oxy hóa và sản sinh ra các gốc tự do, có thể làm hỏng các tế bào trong gan.
- Ít rèn luyện thể dục thể thao
Ít vận động không chỉ gây ra tình trạng thừa cân, béo phì mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến gan. Khi lượng mỡ thừa tích tụ quá nhiều, nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) sẽ tăng cao.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh
Theo India Times, chế độ ăn uống không lành mạnh có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho gan. Việc tiêu thụ thường xuyên thực phẩm chế biến sẵn, nhiều đường, muối và chất béo bão hòa làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), viêm gan và suy giảm chức năng gan. Đặc biệt, ăn đồ chiên rán và uống nước ngọt nhiều đường dễ khiến gan bị quá tải. Tiêu thụ muối quá mức cũng là nguyên nhân gây tăng huyết áp trong gan, dẫn đến suy gan nếu kéo dài.
- Thường xuyên thức khuya
Gan là cơ quan quan trọng tham gia điều hòa lượng máu và thực hiện chức năng thải độc chủ yếu vào ban đêm. Từ 23h đến 1h sáng, gan hoạt động mạnh mẽ để loại bỏ độc tố và chuyển hóa dưỡng chất nuôi cơ thể. Từ 1h đến 3h, túi mật hỗ trợ tiêu hóa chất béo và cholesterol.
Vì thế, việc thức khuya thường xuyên có thể làm rối loạn đồng hồ sinh học, tăng phản ứng oxy hóa và sản sinh các chất độc, gây khó khăn cho quá trình thực hiện nhiệm vụ thải độc của gan, thậm chí có thể làm tổn thương gan. Điều này đặc biệt nguy hiểm với người mắc viêm gan B, vì tế bào gan tổn thương rất khó phục hồi.
- Lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng
Hiện nay, nhiều người vẫn đang sử dụng các loại thuốc và thực phẩm bổ sung vô tội vạ mà không hiểu rõ công dụng hay liều lượng phù hợp. Việc lạm dụng thuốc hoặc thực phẩm bổ sung khiến gan phải hoạt động quá tải để chuyển hóa và đào thải các hoạt chất, từ đó gây căng thẳng và suy giảm chức năng gan. Một số loại thuốc như kháng sinh, thuốc điều trị tăng huyết áp, mỡ máu hay tiểu đường có thể gây hại cho gan nếu dùng không đúng cách. Đặc biệt, những người mắc viêm gan B, C hoặc có chức năng gan yếu cần hết sức thận trọng khi dùng thuốc hoặc thực phẩm bổ sung, vì mỗi thể trạng sẽ phù hợp với liều dùng khác nhau.
Bí quyết giúp gan khỏe mạnh mỗi ngày bạn nên biết
- Hạn chế rượu, bia, nói không với thuốc lá:
Nếu cần phải uống, hãy tuân thủ khuyến cáo của WHO, không quá 25ml/ngày với rượu 40 độ. Đặc biệt, khi mắc các bệnh về gan, tuyệt đối không nên sử dụng rượu, bia. Hút thuốc cũng nên hạn chế hoặc tốt nhất là ngừng hoàn toàn, vì khói thuốc chứa nhiều chất độc hại làm tăng gánh nặng cho gan.
- Duy trì chế độ ăn uống khoa học
Ưu tiên sử dụng các loại thực phẩm sạch, tươi, và giàu chất xơ như rau xanh, trái cây. Hạn chế đồ chiên, nướng và thức ăn chế biến sẵn. Đảm bảo cung cấp đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng (đạm, béo, vitamin, khoáng chất) và uống đủ 2.5l nước mỗi ngày.
- Tăng cường hoạt động thể thao
Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện tuần hoàn máu, từ đó hỗ trợ gan hoạt động hiệu quả hơn. Bạn có thể chọn các bộ môn nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội hoặc các môn thể thao tùy theo thể trạng.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Chủ động đi khám sức khỏe (6 tháng/lần) để kiểm tra tình trạng gan và sức khỏe tổng thể. Nếu chưa mắc các bệnh về gan nhưng muốn phòng ngừa, hãy hỏi bác sĩ về tiêm phòng viêm gan A, B. Việc phát hiện và điều trị kịp thời các vấn đề về gan sẽ giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài.
Góc nhìn từ chuyên gia: Những cảnh báo về thói quen gây hại cho gan và giải pháp bổ sung
- Do tính chất công việc thường hay đi làm về trễ nên có thói quen ăn tối muộn. Liệu điều này có ảnh hưởng đến gan không?
Khi bạn ăn quá muộn, gan buộc phải hoạt động nhiều hơn vào ban đêm để tiêu hóa và chuyển hóa thức ăn, làm gián đoạn quá trình thải độc và phục hồi tế bào gan. Nếu tình trạng này kéo dài, gan có thể bị quá tải, dẫn đến rối loạn chuyển hóa và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về gan như gan nhiễm mỡ.
Để đảm bảo chức năng gan cũng như sức khỏe tổng thể, bạn nên cố gắng ăn tối sớm, tốt nhất trước 19h, và hạn chế ăn thêm sau đó, đặc biệt là các món chiên, nhiều dầu mỡ hoặc đường.
- Có nên sử dụng dầu thực vật để nấu ăn hàng ngày không?
Dầu thực vật tinh luyện thường chứa nhiều axit béo omega-6. Nếu sử dụng quá nhiều, đặc biệt khi nấu ở nhiệt độ cao trong thời gian dài, có thể làm tăng nguy cơ viêm mạn tính và khiến gan hoạt động quá tải. Để tốt cho gan và sức khỏe tổng thể, nên ưu tiên các loại dầu lành mạnh như dầu ô liu, dầu đậu phộng,…
- Sử dụng thực phẩm bổ sung hỗ trợ gan mỗi ngày có an toàn không?
Việc sử dụng viên uống hỗ trợ chức năng gan có thể mang lại hiệu quả tích cực nếu lựa chọn đúng sản phẩm và dùng đúng liều lượng. Tuy nhiên, không phải sản phẩm nào trên thị trường cũng an toàn. Một số loại có thể chứa thành phần không rõ nguồn gốc hoặc không được kiểm định, dễ gây áp lực cho gan về lâu dài.
Hiện nay, Bronson Milk Thistle là sản phẩm được nhiều chuyên gia tin dùng nhờ chiết xuất từ cây kế sữa (Silymarin) – thảo dược tự nhiên hỗ trợ giải độc và bảo vệ tế bào gan. Với thành phần thiên nhiên lành tính, không chất tạo màu, không hương liệu nhân tạo và đã được kiểm định chất lượng tại Mỹ, viên uống phù hợp sử dụng hằng ngày.
